Voorzitter, college, collega’s in de raadszaal en toehoorders en – kijkers,
Ons past bescheidenheid gelet op internationale en nationale conflicten en onze actuele financiële situatie. Een week ná de behandeling van de Perspectiefnota in juli, met daarin een financieel perspectief dat net in evenwicht blijft, lopen we tegen een meerjarig tekort aan dat snel oploopt naar ruim 4 miljoen structureel. Hadden we dat niet eerder kunnen zien aankomen? Ambtenaren van de Provincie kwamen uitleggen dat preventief toezicht en zelfs de artikel 12 status niet uitgesloten kunnen worden. Menigeen heeft nog actieve herinnering aan de periode vanaf 2010 waar we als gevolg van “een gat in het zand” onder curatele werden gesteld. In die periode werden offers van onze inwoners gevraagd en de raad aan banden gelegd. Meteen na de onheilstijding pakte het college flink door: voor 2025 geen nieuw beleid; investeringen on hold, de OZB extra verhogen, een greep uit de reserves en een eerste “stofkamoperatie”. Hierdoor kunnen we in 2025 mogelijkheden onderzoeken voor meerjarige financiële stabiliteit. Voor nu constateren we dat het afgelasten van nieuw coalitiebeleid en het uitstellen van investeringen invloed zullen hebben op de leefbaarheid in onze dorpen. Bijvoorbeeld bij onderhoud openbaar groen, het zwembad, schoolvernieuwing en welzijnsvoorzieningen.
We waren juist in financieel beter vaarwater gekomen, voorzitter. We konden uitzien naar normale vervangingsinvesteringen waar we in al die jaren van knip- en plakwerk- niet aan toe kwamen. Zoals het vervangen van een oud zwembad, van een bouwvallige school en de renovatie van een dorpshuis. Jarenlang liberaal graaibeleid in Den Haag leidt nu tot een tekortschietende algemene uitkering en het overhevelen van rijkstaken zonder de bijbehorende middelen. Eenmalig zijn tekorten op de uitkeringen en de jeugdzorg gerepareerd maar dat is na 2025 niet meer het geval. Zelfs onze enige mogelijkheid om iets aan het Haags wanbeleid te doen via de OZB, wil men ons ontnemen. We zijn deze keer niet zelf de veroorzakers. Het lijkt erop dat het rijk doelbewust gemeenten de nek omdraait en de stabiliteit (en daardoor de democratische legitimatie) van het lokaal bestuur ondergraaft. Zelfs de verzamelde wethouders komen in opstand. Wij zien bitter weinig respect voor het belang en de taken van het lokaal openbaar bestuur.
Voorzitter, we behandelen de dekkende begroting 2025 tegen de achtergrond van de het komende proces van ombuigingen. We vragen het college om een nauwkeurig tijdspad in dit proces. Verwacht daarbij van ons geen grote gebaren. En verwacht morgen ook niet van ons dat er straks heilige huisjes zijn. Verwacht wel van ons dat we zelf en liefst samen met onze collega’s, de regie willen voeren op het opnieuw bereiken van een financieel stabiele situatie. Schot voor de boeg: wij zijn géén voorstander van een onderzoek naar één gezamenlijk zwembad met de gemeente Wijchen.
Wij voegen daar een punt aan toe. We willen ondanks tekortschietende rijksmiddelen een aantal door de coalitie vurig gewenste zaken alsnog realiseren:
- Verhogen onderhoudsniveau openbaar groen van C naar B waarmee we de vele klachten die ons bereikten hopen aan te pakken;
- Het in 2025 opstellen van concrete plannen voor de participatie- projecten gericht op het opknappen van Laan 1945 in Weurt en voor het herinrichten van het Admiraal van Ghentplein in Winssen;
- Het in 2025 het opstellen van een concreet plan voor het realiseren van onze doelstelling “1 boom per inwoner” ter bestrijding van hittestress en het vergroten van stikstofopname.
Het college heeft een extra OZB-verhoging van 6 % voorgesteld om in 2025 de baten en lasten in evenwicht te brengen. Om de door ons voorgestelde kwaliteitsimpulsen met name in het openbaar groen te kunnen betalen, stellen wij voor de OZB nogmaals en – op begrotingsbasis meerjarig- met 6 % te verhogen. Het zal de laatste keer zijn dat dit kan, omdat het rijk ons de mogelijkheid wil ontnemen, de door haar veroorzaakte problemen met OZB- verhoging te kunnen bestrijden. Uitgaande van een gemiddelde woningwaarde van plm. 400 K, zal de lastenverhoging voor huizenbezitters per maand beperkt blijven. De inwoners zien het resultaat van deze kwaliteitsimpuls direct terug in hun leefomgeving.
Voorzitter, wij komen niet terug op de keuze bij de Perspectiefnota voor uitbreiding formatie BOA en Griffie. Uitstel van aanpassingen in bestaand beleid vinden we bespreekbaar als we de consequenties daarvan beter in beeld hebben. Kunt u ons over de volgende punten informeren?
- Formatie BOA: het is al moeilijk de kwetsbare formatie van 2 fte op sterkte te houden. Denkt u dat het lukt om een door ons gewenste derde BOA aan te stellen in de komende periode?
- Digitaal ontwikkelingsprogramma: is het gezien de wettelijke eisen voor privacybescherming en informatieveiligheid realistisch om de digitale ontwikkeling on hold te zetten?
Voorzitter, net op tijd horen we, dat we wat extra geld krijgen voor de gebundelde Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten (BUIG) en de Jeugdzorg. Kunt u dat bevestigen? Hoe dan ook moet de bezem door ons participatiebeleid want door wetswijzigingen schuiven mensen door van specifieke naar bijstandsuitkeringen. Er is steeds meer maatwerk nodig van medewerkers, participatiecoaches, inkomensconsulenten en begeleiders. Mooi dat het Sociaal Cultureel Planbureau zegt dat we mensen met een uitkering meer vertrouwen moeten geven, maar het zegt er niet bij waar we het geld hiervoor vandaan moeten halen. Wat ons betreft blijft de focus op de arbeidsmatige om plaats van de mens- ontwikkeling. Graag uw reactie. Eventuele extra kosten van maatwerk moeten worden afgezet tegen de resultaten. Graag uw reactie. Voorzitter, BN&M hecht bijzonder aan een natuur- agrarische ontwikkeling van de komgronden. We zijn in twee sessies meegenomen maar er moet een finaal structuurmodel (ruimtelijk beleidsplan) worden opgesteld dat iedereen houvast geeft. We zijn niet van plan te besluiten over (delen van) de komgronden zonder dit structuurmodel op korte termijn behandeld te hebben. Graag uw reactie. We delen nu vast mee dat de ontsluitingsweg voor Ewijk Zuid via de komgronden wat ons betreft ter discussie staat bij de bezuinigingsgesprekken. Graag uw reactie.
We willen nog steeds van alles verbeteren, zoals bestaanszekerheid, en de kansenongelijkheid verkleinen. Voorzitter, er valt in Beuningen de komende jaren niet zoveel meer te verbeteren en verkleinen. We moeten een toontje lager gaan zingen. En concrete resultaten voor onze financiële inspanningen terug zien. Dit slaat op alle verbonden partijen die ongeveer twee derde van onze begroting beslaan. Wanneer de verbonden partijen onvoldoende bijdragen aan kostenbeperking dan zullen wat ons betreft taakstellende bezuinigingen worden opgelegd. Veiligheidsregio: gezien de gevolgen van klimaatveranderingen en van conflicten in de wereld vragen wij ons af of en hoe deze ontwikkelingen doorwerken in de opdracht van de Veiligheidsregio. Graag een reactie.
Stelpost overhead gemeentehuis: voorzitter, deze stelpost zal niet worden gerealiseerd in 2025 en kan wat ons betreft vervallen. Het bijgaande amendement is daarop gericht.
Subsidies: wij geven hierbij de boodschap af dat er geen vanzelfsprekendheid meer moet zijn. We willen bij subsidieverantwoordingen de concrete relatie zien tussen de middelen en wat daarvoor is gedaan. We gaan er van uit dat u dit meeneemt in het bezuinigingsproces. Daarbij breken we een lans voor de dorpshuizen. In onze gesprekken met de besturen zien we dat hen het water tot de lippen staat. Graag een reactie. De Klavervierpas moet ordentelijk geëvalueerd worden voordat tot voortzetting of budgetuitzetting wordt besloten. BOI gaat niet door wat wij betreurenswaardig vinden. We hopen dat er mensen opstaan die deze uitdaging weer oppakken. Dan moet het wel zo zijn dat zij pro- actief en met gevoel voor de door hen beleefde urgentie, vanuit de gemeente en de ODRN begeleid worden in het ingewikkelde subsidie- en vergunningenproces. En als u dat toch gaat regelen, zorg er dan meteen voor dat ook participatieprojecten waar veel mensen hun ziel en zaligheid in leggen, zoals Laan 1945 in Weurt, de Muziekkoepel in Winssen en het Admiraal van Ghentplein in Winssen, door diezelfde procesversneller geholpen worden. Graag uw reactie. Tot slot voorzitter: misschien kunt u de evenementenambtenaar erop uit sturen om samen met de ondernemers in de kerstvakantie een krabbelbaantje voor kinderen te organiseren in het winkelcentrum van Beuningen? Dan kunnen zij en wij misschien toch een beetje een kerstgevoel krijgen.
Dank u wel.
